Ηχηρά «λουκέτα» και αποχωρήσεις μεγάλων πολυεθνικών στα χρόνια της κρίσης

Χιλιάδες είναι οι επιχειρήσεις που έχει πέσει «θύματα» της ύφεσης που σαρώνει την ελληνική οικονομία τα τελευταία έξι χρόνια. Μέσα σε αυτά, μερικοί από τους πιο γνωστούς ομίλους της χώρας, οι οποίοι στα...
χρόνια της ευημερίας αναπτύσσονταν με εντυπωσιακούς ρυθμούς και ατένιζαν το μέλλον με περισσή αισιοδοξία, αντιμετώπισαν σοβαρά προβλήματα. Μερικοί εξ αυτών μάλιστα δεν άντεξαν και λύγισαν υπό το βάρος των υπέρογκων χρεών τους. Η «Ημερησία του Σαββάτου» σταχυολόγησε μερικά από τα πιο «ηχηρά λουκέτα» που συγκλόνισαν την κοινή γνώμη και στη Δυτική Ελλάδα, και εξακολουθούν να συζητούνται μέχρι και σήμερα.

Nutriat
Κατείχε ηγετική θέση στον κλάδο της και αναπτύσσονταν με ικανοποιητικούς ρυθμούς μέχρι το ξέσπασμα της κρίσης. Μάλιστα, όταν το 2007 τον έλεγχο της απέκτησαν οι γνωστοί επιχειρηματίες Δαυίδ-Λεβέ-ντης, στην αγορά άρχισαν να κάνουν λόγο για το επόμενο μεγάλο «success story» στην εγχώρια βιομηχανία τροφίμων. Ωστόσο, η πραγματικότητα αποδείχθηκε εντελώς διαφορετική, με την εταιρεία να οδηγείται σε ένα άδοξο, κατά γενική ομολογία, τέλος.

Ο λόγος για την Nutriart (πρώην Κατσέλης), η οποία με μια λιτή ανακοίνωση στα μέσα Ιουνίου γνωστοποίησε ότι κατέθεσε αίτηση πτώχευσης ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών αφού δεν μπορούσε πλέον να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της. Η διοίκηση αποδίδει τα αίτια του «κακού» στην ύφεση και στις τεράστιες καθυστερήσεις στην οριστικοποίηση, σύναψη και υλοποίηση των συμφωνιών χρηματοοικονομικής αναδιάρθρωσης με τις τράπεζες που επιδείνωσαν άρδην την οικονομική κατάστασή της.
Πηγές από την εταιρεία επισημαίνουν πως οι δυο συμφωνίες αναδιάρθρωσης που έγιναν με τις τράπεζες τα τελευταία τρία χρόνια ήταν πάντα καθυστερημένες και δεν ανταποκρίνονταν στις ανάγκες της εταιρείας τη δεδομένη στιγμή. Την ίδια ώρα, όμως, υπάρχουν φωνές που υποστηρίζουν πως εκτός της κρίσης μέτρησαν και άλλοι παράγοντες, ίσως πολύ πιο καθοριστικοί και επιτάχυναν την «κατάρρευση» της άλλοτε κραταιής αρτοβιομηχανίας.

Ηχηρά «λουκέτα» και αποχωρήσεις μεγάλων πολυεθνικών στα χρόνια της κρίσης
Ανάμεσά τους οι άστοχες όσο και αναποτελεσματικές στρατηγικές για την αντιμετώπιση της ύφεσης από όσους βρέθηκαν στο τιμόνι της, η λάθος εκτίμηση των δυνατοτήτων της εταιρείας και κυρίως τα υπέρογκα δάνεια με τα οποία φορτώθηκε η εταιρεία μετά τη συγχώνευσή της με την Αλλατίνη και την ΕΛΒΙΠΕΤ. Η αίτηση πτώχευσης της εταιρείας είναι προγραμματισμένη να συζητηθεί στις 18 Σεπτεμβρίου 2013 ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών.

Γεωργιάδης Καπνοβιομηχανία
«Τίτλοι τέλους» έπεσαν και για τη «Γεωργιάδης», μια από τις πιο ιστορικές και πιο φημισμένες καπνοβιομηχανίες της χώρας. Η εταιρεία στις 23 Απριλίου 2013 κατέθεσε αίτηση πτώχευσης στο Μονομελές Πρωτοδικείο Θήβας παρά τις τιτάνιες προσπάθειες που είχε κάνει για να σταθεί στα πόδια της. Μεταξύ άλλων προχώρησε σε «γενναίες» περικοπές σε μισθούς και προσωπικό (από περίπου 60 έμειναν 28), ενώ επιχείρησε να ανακτήσει τα μερίδια αγοράς λανσάροντας νέα προϊόντα σε φθηνότερες τιμές.

Παράλληλα, έδωσε κίνητρα στους λιανοπωλητές για να προωθούν τα προϊόντα της, αυξάνοντας την προμήθεια που ελάμβαναν, ενώ έπαιξε και το χαρτί της ελληνικότητας, καλώντας την κοινωνία να στηρίξει μια ελληνική βιομηχανία. Ωστόσο, τα οικονομικά προβλήματα που την ταλάνιζαν για αρκετό καιρό και ο σκληρός ανταγωνισμός των πολυεθνικών δεν μπόρεσαν να αποτρέψουν το «μοιραίο». Το σήμα κατατεθέν της «Γεωργιάδης» ήταν η περίφημη σειρά «22», η οποία είχε πιστούς λάτρεις. Παράλληλα παρήγαγε αρκετά από τα σήματα της σειράς Rothmans, κατόπιν αδείας που έλαβε από την αγγλική Rothmans of Pall Mall.
Ατλάντικ Σούπερ Μάρκετ
«Ρολά» κατέβασε και η Ατλάντικ, η άλλοτε πέμπτη μεγαλύτερη αλυσίδα σούπερ μάρκετ της χώρας και μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες ελληνικές εταιρείας. Στα χρόνια που «μεσουρανούσε» απασχολούσε 3.500 εργαζόμενους και είχε συνεργασία με πάνω από 2.000 προμηθευτές.

Η αυλαία για την εταιρεία της οικογένειας Αποστόλου έπεσε οριστικά με την απόφαση 802/2011 του Πολυμελούς Πρωτοδικείου επί των αιτήσεων πτώχευσης που είχαν καταθέσει κάποιοι από τους 3.500 προμηθευτές της, με την οποία κηρύχθηκε και επισήμως σε κατάσταση πτώχευσης καθώς αδυνατούσε να αντλήσει ρευστότητα και να καλύψει τις υπέρογκες υποχρεώσεις της.

Καθοριστικής σημασίας ήταν και η κόντρα ανάμεσα στους βασικούς μετόχους, την οικογένεια Αποστόλου και την οικογένεια Λαουτάρη, στη διάρκεια της οποίας εκτοξεύθηκαν εκατέρωθεν σκληρές κατηγορίες. Μάλιστα, η διαμάχη των δύο πλευρών έφθασε μέχρι το ελληνικό Κοινοβούλιο(!), με σχετική ερώτηση που κατέθεσε πέρυσι βουλευτής της αντιπολίτευσης.

Φίλκεραμ Johnson
Στην ιστορία πέρασε και η «Φίλκεραμ-Johnson». Η βιομηχανία δομικών υλικών, που ανήκε στον Γιώργο Φιλίππου και τη βρετανική Norcros, με δικαστική απόφαση οδηγήθηκε στο κλείσιμο στα τέλη του 2011, ύστερα από μισό αιώνα ζωής. Η κρίση και το πλήγμα που αυτή προκάλεσε στην οικοδομική δραστηριότητα επηρέασαν καθοριστικά τις εργασίες της βορειοελλαδίτικης εταιρείας, η οποία δεν κατάφερε να διαχειριστεί τα χρέη της. Η Φίλκεραμ-Johnson Α.Ε. ιδρύθηκε το 1962 από την οικογένεια Φιλίππου και το Χ. Κωνσταντόπουλο, ενώ ξεκίνησε πρώτη στην Ελλάδα την παραγωγή κεραμικών πλακιδίων με 18 άτομα και παραγωγή 80.000 τ.μ. τον χρόνο. Στο απόγειο της δραστηριότητάς της έφτασε να απασχολεί 400 άτομα για την παραγωγή 4.500.000 τ.μ. ετησίως, ενώ το 30% της παραγωγής κατευθυνόταν σε 29 χώρες, ήτοι βρισκόταν μεταξύ των μεγαλυτέρων βιομηχανιών παραγωγής κεραμικών πλακιδίων στην Ευρώπη.

Bodyline
Την προηγούμενη 20ετία βρέθηκε στο «απόγειό» της, με χιλιάδες κόσμο να συνωστίζεται στα καταστήματά της, αναζητώντας λύση για τα περιττά κιλά. Στην ακμή του, διέθετε 30 σημεία στην Ελλάδα και 3 στην Κύπρο, ενώ απασχολούσε σε μόνιμη βάση 1.700 άτομα.

Όλα αυτά μέχρι το ξέσπασμα της κρίσης, η οποία έδωσε την χαριστική βολή στην εταιρεία που υπόσχονταν όμορφη και λεπτή σιλουέτα. Ο λόγος για το ινστιτούτο ομορφιάς και περιποίησης... «BODYLINE» του επιχειρηματία Λέοντα Λεβή, το οποίο δεν άντεξε τις συνέπειες της κρίσης. Μάλιστα ο ιδιοκτήτης τους οδηγήθηκε στα κρατητήρια για οφειλές προς το Δημόσιο. Το πρώτο Bodyline ξεκίνησε τη λειτουργία του στις 14 Σεπτεμβρίου του 1968.

Χαρτοποιία Θράκης (Diana)
Οριστικό «λουκέτο» έβαλε και η γνωστή χαρτοβιομηχανία Diana. Η επιχείρηση του Π. Ζερίτη λύγισε υπό το βάρος των υποχρεώσεών της και της αδυναμίας της να βρει κεφάλαια για να συνεχίσει τη λειτουργία της, επιφέροντας βαρύ πλήγμα στην απασχόληση της ακριτικής Ξάνθης.

Οι συνολικές υποχρεώσεις της Diana -σύμφωνα με τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στο αίτημα πτώχευσης- προς προμηθευτές, προσωπικό, Δημόσιο, ασφαλιστικούς φορείς, πιστωτές, ΔΕΗ και ΔΕΠΑ ανέρχονταν σε 30 εκατ. ευρώ. Η Χαρτοποιία Θράκης Α.Ε. - DIANA ιδρύθηκε το 1980. Εκτός από το εργοστάσιο στην Ξάνθη, είχε εγκαταστάσεις και ακίνητα σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα, Κοζάνη, Πάτρα και Ηράκλειο Κρήτης.

Neoset
Προς την πτώχευση οδεύει και η Neoset, με την απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών να μην κάνει δεκτό το αίτημα της εταιρείας επίπλων για ένταξη στο άρθρο 99. Η άρνηση του Πρωτοδικείου έχει αποτέλεσμα η εταιρεία να είναι απροστάτευτη έναντι των απαιτήσεων των οφειλετών της με συνέπεια να είναι αμφίβολη η συνέχεια της λειτουργίας της, ενώ έχει ήδη προηγηθεί η κατάσχεση του οικοπέδου της εταιρείας στο Βασιλικό.

Στο Εφετείο κρίνεται το μέλλον της γαλακτοβιομηχανίας ΑΓΝΟ

Κρίσιμες είναι οι στιγμές και για τη γαλακτοβιομηχανία ΑΓΝΟ, η οποία περιμένει την απόφαση του Εφετείου για την υπαγωγή της ή μη στο άρθρο που θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την επαναλειτουργία της. Με συνολικά χρέη της τάξης περίπου των 50 εκατ. ευρώ και με «άγριες» διαθέσεις από την πλευρά των πάσης φύσεως πιστωτών, αρκετοί εκ των οποίων, εάν ανοίξει η εταιρεία, δεν θα διστάσουν να προχωρήσουν σε μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης, η υπαγωγή στις διατάξεις του άρθρου 99 φαντάζει ως μονόδρομος για την ΑΓΝΟ.

Από τις συνολικές οφειλές των 50 εκατομμυρίων ευρώ της ΑΓΝΟ, τα 13,5 εκατ. ευρώ αφορούν στη μητρική εταιρεία «Κολιός», τα 17,5 εκατ. ευρώ παλιά δάνεια της ΑΤΕ, τα 3,5 εκατ. ευρώ οφειλές σε εργαζομένους και ασφαλιστικά ταμεία και το υπόλοιπο ποσό τους λοιπούς πιστωτές (προμηθευτές και συνεργάτες).

Στρατηγικός επενδυτής
Η εταιρεία εδώ και αρκετούς μήνες βρίσκεται εκτός αγοράς, και όλοι αναρωτιούνται πώς θα μπορούσε να αναστρέψει την εις βάρος της κατάσταση.

Μοναδική ελπίδα σωτηρίας φαντάζει η είσοδος στρατηγικού επενδυτή, ο οποίος θα είναι αποφασισμένος να βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη για να ξεπληρώσει τα χρέη της εταιρείας και να την εξυγιάνει. Πληροφορίες θέλουν τη διοίκησή της να βρίσκεται σε επαφές με υποψήφιο επενδυτή, χωρίς ωστόσο μέχρι στιγμής να έχει αποκαλυφθεί η ταυτότητά του. Αξίζει να σημειωθεί πως με την αίτηση υπαγωγής της στο άρθρο 99, η ΑΓΝΟ είχε ζητήσει ένα σημαντικό «κούρεμα», που μεσοσταθμικά κινείται στο 60% επί των οφειλών της προς τους πιστωτές.

«Σάλπισαν» υποχώρηση από Ελλάδα ελέω κρίσης

Τα «λουκέτα» σε άλλοτε κραταιές εταιρείες ήταν η μια όψη της κρίσης. Η άλλη αφορούσε τις μεγάλες πολυεθνικές, οι οποίες αποφάσισαν -άλλες πιο εύκολα άλλες πιο δύσκολα- να τερματίσουν τις δραστηριότητές τους επί ελληνικού εδάφους και να αποχωρήσουν από την Ελλάδα.

Το μεγαλύτερο κύμα εκδηλώθηκε μέσα στο 2012, όταν η ύφεση «γκρέμιζε» το ΑΕΠ και οι προβλέψεις για την πορεία της κατανάλωσης για τα επόμενα χρόνια ήταν εξαιρετικά δυσοίωνες. Καταλυτικό ρόλο έπαιξαν και τα σενάρια περί αποπομπής της Ελλάδας από την Ευρωζώνη (το περίφημα Grexit), τα οποία φούντωσαν επικίνδυνα στο δεύτερο μισό της περσινής χρονιάς.

Από τις περιπτώσεις που ξεχώρισαν ήταν η αποχώρηση της Carrefour, του γαλλικού κολοσσού στον χώρο του λιανεμπορίου, ο οποίος αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα ρευστότητας και είχε συσσωρεύσει υψηλές ζημίες. Η είδηση προκάλεσε τεράστιο σοκ στην αγορά καθώς κανείς δεν περίμενε πως ύστερα από 20 χρόνια παρουσίας όντας στην κορυφή και έχοντας δαπανήσει εκατομμύρια ευρώ για να την κατακτήσει θα κατέφευγε στη λύση της φυγής.

Αίσθηση επίσης προκάλεσαν τα «λουκέτο» της αλυσίδας ηλεκτρονικών και ηλεκτρικών ειδών Saturn, η οποία ανήκει στη Media Markt αλλά και το οριστικό κλείσιμο των εστιατορίων της Applebee's, της μεγαλύτερης αλυσίδας εστιατορίων στον χώρο του casual dining ύστερα από 15 χρόνια και των «καφέ» Costa Coffee, τα οποία αντιπροσωπεύονται στην Ελλάδα από την «The Greek Coffee Company AE» που ανήκει στον επιχειρηματία Αρη Βωβό.

«Αντίο με το καλημέρα»
Υπήρξαν όμως και πολυεθνικές που έφυγαν σχεδόν με το «καλημέρα». Μια τέτοια ήταν η περίπτωση της γερμανικής Aldi, η οποία ήρθε με τυμπανοκρουσίες στην Ελλάδα και αποχώρησε προς τα τέλη του 2010, ένα μόλις χρόνο μετά την επίσημη έναρξη των εργασιών της επί ελληνικού εδάφους και έχοντας δαπανήσει το ποσό-μαμούθ του 1 δισ. ευρώ για τους σκοπούς της επέκτασής της.

Λίγο πριν από την Aldi, τα σχέδια για απεμπλοκή από τη χώρα μας είχε γνωστοποιήσει η γαλλική Fnac. Η κορυφαία αλυσίδα στον χώρο του βιβλίου και της μουσικής ύστερα από πέντε χρόνια παρουσίας δεν πέτυχε τους στόχους της, αφού μόνο το 2009 οι ζημίες που είχε συσσωρεύσει υπερέβαιναν τα 20 εκατ. ευρώ. Στον κατάλογο περιλαμβάνονται ακόμη οι πετρελαϊκοί κολοσσοί της αγγλικής ΒΡ και της αγγλο-ολλαν-δικής Shell, η γερμανική αλυσίδα Plus, θυγατρική του ομίλου Tengelmann, η γαλλική εταιρεία ταχυμεταφορών Interattika και πιο πρόσφατα η αμερικάνικη Sony Pictures, η μεγαλύτερη εταιρεία στον τομέα της διανομής κινηματογραφικών παραγωγών.

Η «φυγή» ισχυρών πολυεθνικών ομίλων από τον ελληνικό χώρο δεν είναι αποκλειστικό φαινόμενο της σημερινής κρίσης. Κατά το παρελθόν, αρκετοί κολοσσοί επέλεξαν να εγκαταλείψουν τις επενδύσεις τους στην Ελλάδα και να «μεταναστεύσουν» σε πιο φιλικές γι' αυτές χώρες. Ενδεικτικά, στη δεκαετία του 1980, μεγάλο «θόρυβο» προκάλεσε το κλείσιμο της «Τεοκάρ», θυγατρική της Nissan στη Θεσσαλία καθώς και η διακοπή λειτουργίας των γραμμών παραγωγής της Ρrocter & Gamble. Επίσης, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η Pirelli εγκατέλειψε τη χώρα με προορισμό τη γειτονική Τουρκία.

Μάχη για να κρατηθούν όρθιοι δίνουν μεγάλοι όμιλοι

Αγώνα δρόμου για να κρατηθούν όρθιες δίνουν μια σειρά από εγχώριες εταιρείες οι οποίες αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα ρευστότητας και αδυνατούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Εκτός από την έμφαση στη δραστική μείωση του λειτουργικού κόστους και την περιστολή των δαπανών, η οποία σε ένα βαθμό έχει εξαντλήσει την αποτελεσματικότητά της, είναι πρόθυμες να ανοίξουν την πόρτα σε στρατηγικό επενδυτή, ακόμη και αν αυτό συνεπάγεται την παραχώρηση πλειοψηφικού πακέτου, ενώ είναι έτοιμες να βγάλουν στο σφυρί πολύτιμα περιουσιακά στοιχεία για τα οποία μέχρι χθες δεν ήθελαν να «ακούσουν κουβέντα».

Μεγάλο βάρος της προσπάθειάς τους το ρίχνουν στις διαπραγματεύσεις με τις τράπεζες για να πετύχουν την αναδιάρθρωση του δανεισμού τους ώστε να ελαφρύνουν τα χρηματοοικονομικά τους κόστη και να απελευθερώσουν ρευστότητα. Θεωρητικά, ύστερα από την ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήματος και την ενίσχυση της κεφαλαιακής του επάρκειας, οι τράπεζες έχουν μεγαλύτερη ευχέρεια και ευελιξία να «ανακουφίσουν» όσους επιχειρηματίες βρίσκονται στο «κόκκινο», διαγράφοντας χρέη και παρέχοντας ευνοϊκούς όρους αποπληρωμής αλλά και νέα χρηματοδότηση. Μια τέτοια συμφωνία πέτυχε πριν από μερικές εβδομάδες και η εταιρεία επίπλων SATO, η οποία, μεταξύ άλλων, προέβλεπε τη δραστική μείωση των υποχρεώσεών της από τα 68 εκατ. ευρώ στα 20 εκατ. ευρώ αλλά και την ενίσχυσή της με νέα κεφάλαια ύψους 3,5 εκατ. ευρώ.

Περικοπές
Οι επαγγελματίες «ποντάρουν» πολλά στη συγκεκριμένη διαδικασία, αν και γνωρίζουν πως για να πετύχουν κάτι τέτοιο θα πρέπει να δώσουν υψηλές εξασφαλίσεις και ίσως υποχρεωθούν να εφαρμόσουν οδυνηρές περικοπές στην εταιρεία τους. Αυτό, μεταξύ άλλων, σημαίνει δραστική μείωση των θέσεων εργασίας, πώληση περιουσιακών στοιχείων και κλείσιμο σημείων, σε περίπτωση που η επιχείρηση λειτουργεί δίκτυο καταστημάτων.

Στην κατηγορία αυτή ανήκουν μεταξύ άλλων σημαντικά «ονόματα» στον χώρο του επιχειρείν, όπως η Babis Vovos, η φημισμένη εταιρεία ανδρικής ένδυσης Carouzos, η υποδηματοποιία Elite, τα Glou, η αλυσίδα οικονομικής μόδας Sprider Stores, η βιομηχανία Spider, τα πολυκαταστήματα Fokas, και η βιομηχανία επίπλων Shelman.